معماری بازار قزوین

معماری بازار سنتی قزوین

شاید برایتان جالب باشد که بدانید بازار قزوین از قدیمیترین بازارهای ایران است. قدمت بازار سنتی قزوین به حدود هزار سال پیش می رسد. البته بنای فعلی بازار قزوین در دوره صفویه و قاجاریه تکمیل شد. بعد از انتخاب قزوین به عنوان پایتخت ایران در دوره صفوی، میدان بزرگی در قزوین بنا شد که تبدیل به بستر اصلی بازار آن شد. این میدان بعدتر به الگویی برای احداث میدان نقش جهان تبدیل شد. البته دیگر از آن میدان خبری نیست اما بازار قزوین، با معماری زیبای ایرانی اسلامی خود، پس از گذشت قرنها همچنان زیبا و پابرجاست.

زیباترین قسمت بازار قزوین سرای سعدالسلطنه است که به ثبت ملی هم رسیده است. کاشی کاری ها و معماری زیبای این سرای بازار قزوین، هر بیننده ای را مبهوت خودش می کند. از طرفی دیگر، بازار قیصریه با سقف های قوسی شکل مرتفع خودش هم از زیباترین قسمتهای بازار قزوین است.

مجموعه بازار قزوین با معماری جالب و قدیمی خود، یکی از مکان‌های دیدنی شهر قزوین است. سابقه بازار در قزوین به یک‌هزار سال می‌رسد و با گذشت زمان این بازار تا دوره صفوی رشد می‌کند و در این دوره با انتخاب قزوین به‌عنوان پایتخت ایران و پس از آن با احداث طرح‌های قابل توجهی در دورهٔ قاجار مانند کاروان‌سرای سعدالسلطنه در همجواری بازار به علت قرار گرفتن شهر قزوین در محور ارتباطی پایتخت به‌غرب و شمال ایران ارزش فوق‌العاده‌ای به‌آن داده می‌شود. اما مجموعه بازار کنونی به دوره صفویه نسبت داده می‌شود و قسمت اعظم بناهای کنونی آن در دوران قاجار ساخته شده‌است. به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، «معماری بازار قزوین در زمان صفوی شکل گرفته و معماری بازارهای اصفهان، شیراز نیز به همان دوره برمی‌گردد، این بازار در طول ۹ قرن یک جابجایی از جنوب به شمال داشته بطوری که در این جابجایی مسجد جامع کاملاً از بافت بازار جدا شده‌است و هم‌اکنون ارتباطی بین بازار و مسجد جامع مشاهده نمی‌شود.»

در دوره صفویه محیط بازارها وسعت یافته‌اند و هر بازار به صنفی خاص تعلق داشته‌است. در گذر هر کدام از این بازارها، مسجد، حمام، سراها، تیمچه‌ها و قیصریه‌های وجود دارد که از این میان، تیمچه‌ها مرکز تجارت و قیصریه محل صنعتگران بوده‌است. بازار قیصریه قزوین با تاقهای آجری و ارتفاع بسیار زیاد، بخش‌هایی از بازار قزوین است که دارای چهار دروازه بوده و هنوز آثار آن به جای مانده است. درب شمالی به تیمچهٔ سرباز، درب جنوبی به تیمچهٔ سر پوشیده، درب شرقی به سرای وزیر و درب غربی به چهارسوق کوچکی متصل می‌شود.

مهم‌ترین فضاهای بازار قزوین عبارت اند از: مسجدالنبی (مسجد شاه)، کاروان‌سرای سعدالسلطنه، کاروان‌سرای وزیر، سرای حاج رضا، سرای رضوی (سرای شاه)، تیمچه‌های روباز و سرپوشیده از جمله درویش مهدی، حاج محمد تقی و راستهٔ قیصریه. 

تاریخچه بازار قزوین

از همان زمانی که شاه صفوی قزوین را به عنوان پایتخت خود انتخاب کرد، چهره شهر تغییر کرد و بناهایی در آن ساخته شد که هنوز هم جزو شاهکارهای معماری سنتی به حساب می آیند. بازار قزوین نیز یکی از همین بناهاست که در طول تاریخ جایگاه ویژه ای در تجارت با اروپا و روسیه داشت، چون قزوین محل تلاقی راه های غربی و شرقی ایران بود.

معماری بازار قزوین

اگر بازارهای اصفهان و شیراز را دیده باشید، بازدید از بازار قزوین شما را به یاد معماری آن بازارها می اندازد. بیش تر تزئینات چشم نواز این بازار نمونه های خاصی از آجرکاری و کاشی کاری هستند. بخش هایی از این بازار دارای طاق های آجری با ارتفاع بسیار زیاد هستند که هنوز رنگ و لعاب تازگی را به تن دارند ولی قسمت هایی از بازار از ناملایمت های روزگار در امان نمانده و معماریشان کمی تخریب شده است.

در بازار قزوین از چه چیزهایی می توان بادید کرد؟

بازار قزوین مجموعه ای است که شامل راسته های مختلف، سراها، تیمچه ها، گرمابه ها، مسجد النبی و بخش های مختلف دیگری است که به هنگام عبور از بازارهای مختلف از کنار این بناها نیز می گذرید. در بازار قزوین هر بازاری به صنف خاصی تعلق داشت؛ از بزازها و نجارها گرفته تا خراط ها، عطارها، چیتگرها، پالان دوزها، پنبه فروش ها، زرگرها، کهنه فروش ها، مسگرها، آهنگرها که هنوز بعضی از آن ها را می توانید در بازار سرپوشیده قزوین ببینید.

سراهای بازار قزوین

از معروف ترین و بزرگ ترین آن ها سرای سعدالسلطنه بگیرید تا سرای شاه، سرای وزیر، سرای حاج محمدباقر، سرای ضرابخانه، سرای نقدعلی و سراهای دیگر

بازارچه های بازار قزوین

بازارچه قیصریه، استاد نجار، بازارچه حاج ادریس، حاج محمدابراهیم، حاج میرحسن، زعفرانیه، معصوم و دیگر بازارچه ها.

سرای سعدالسلطنه بازار قزوین

سرای سعدالسلطنه فضای بسیار بزرگی را در بازار قزوین به خود اختصاص داده است؛ مساحت ۲۶ هزارمتری این سرا که محوطه تاریخی بزرگی را شامل می شود، خود مجموعه بزرگی است که شامل چهارسوق، کاروانسرا، بازار، چندین حمام، مسجد، چایخانه و بخش های دیگر است و ورودی اصلی آن از خیابان امام خمینی است. این سرا به عنوان کارونسرای سعدالسلطنه نیز شناخته می شود.

سرای رضوی

سرای رضوی که با نام های دیگری همچون سرای شاه یا کاروانسرای شاه شناخته می شود، در بخش دیگری از بازار قزوین واقع شده که قدمت آن به دوران صفویه برمی گردد. معماری ۲ ایوان زیبا و چشم نواز این سرا از اصلی ترین جذابیت های آن است. سرای رضوی با سه ورودی به قیصریه، بازار وزیر و بازار بزازها وصل است.

سرای وزیر

نزدیک به چهار سوق بزرگ و رو به روی در شرقی قیصریه، بنای ۲ طبقه ای می بینید که حیاط بزرگش با حجره های متعددی احاطه شده و طاق های جناغی این حجره ها و نقش و نگارها و کاشی کاری های زیبایشان، نگاهتان را به سمت خود جلب می کند، آنجا همان سرای وزیر است.

بازار قیصریه

در شمال مسجد النبی بازاری با چهار ورودی قرار دارد که زیبایی‌اش را مدیون طاق های آجری زیبا و مرتفعشان است. این بازار، بازار قیصریه نام دارد که محل ارائه خدمات صنعتگران بوده و از بازارهای اصلی دوران صفوی به شمار می رود.

تیمچه سرباز

در شمال بازار قیصریه، تیمچه سرباز را می بینید که سر در زیبا و کاشی کاری های فوق العاده اش از همان دور توجه همه را جلب می کند. چیزی که باعث جذابیت این تیمچه شده، حجره های زیبای آن است که به تازگی در دست بازسازی بوده اند. درهای این حجره ها دارای ارسی چوبی و طاق نماهایشان با طرح های متنوعی مزین شده‌اند.

هزینه و زمان پیشنهادی بازدید از چه قدر است؟

برای بازدید از بازاری سنتی و وسیعی مثل بازار قزوین حداقل ۳-۴ ساعت زمان نیاز خواهید داشت. اگر قصد خرید نیز داشته باشید، باید نصف روز را به بازارگردی در بازار قزوین اختصاص دهید.

چگونه به بازار قزوین برویم؟

بازار قزوین در بافت قدیمی شهر قرار گرفته و ۳ ورودی اصلی و تاریخی دارد که بسته به مسیر خود می توانید از سمت خیابان امام خمینی، کوروش و یا خیابان مولوی وارد بازار شوید.

چه چیزهایی از بازار قزوین بخریم؟

همانطور که می دانید، صنایع دستی شهر قزوین یکی از سوغاتی های اصلی آن به حساب می آید و در بازار قزوین انواع صنایع دستی مثل گلیم، مشبک فلزی، گیوه، نمونه های خوش نویسی و نقاشی پشت شیشه با تنوع زیادی به فروش می رسد. در بخش های دیگر بازار نیز می توانید نان برنجی، باقلوای قزوین، نان قندی، نان چرخی و شیرینی های قزوینی دیگری را پیدا کنید.

در نزدیکی بازار قزوین از چه جاهای دیدنی دیگری می‌توان دیدن کرد؟

چهل ستون قزوین: ۹۰۰ متر

خانه فرهنگ امیرکبیر: ۸۵۰ متر

حسینیه امینی ها:۷۵۰ متر

چه هتل هایی در نزدیکی بازار قزوین برای اقامت وجود دارند؟

هتل سفیر: ۵۰۰ متر

هتل بهروزی: ۵۵۰متر

هتل ایران: ۸۰۰ متر

هتل البرز: ۱.۳ کیلومتر

هتل میرعماد: ۱.۴ کیلومتر

چه رستوران ها و غذاخوری هایی نزدیک به بازار قزوین هستند؟

معمولا در بازارهای سنتی و سرپوشیده رستوران ها و غذاخوری های متعددی وجود دارند که کیفیت غذاهای برخی از آن ها در بین محلی های شهر تایید شده است. در این بازار می توانید دیزی سنگی های محلی و انواع کباب ها و غذاهای ایرانی را میل کنید.

منبع : معماری بازار قزوین